Demre-Kaş otoyoluna iptal davası

Yusuf Yavuz
yusuf_yavuz2004@yahoo.com

Antalya'nın Demre ve Kaş ilçelerinde mevcut karayoluna alternatif olarak yapılması planlanan duble yol projesi için verilen ÇED Olumlu kararının iptali için dava açıldı. Doğrudan 1. Derece arkeolojik ve doğal sit alanlarından geçen duble yol projesine karşı Kaş Kültür ve Çevre Derneği, Mimarlar Odası Antalya Şubesi, Peyzaj Mimarları Odası, Doğa Derneği, Finike TORAÇDER gibi meslek odası ve STK'ların yanı sıra 127 yurttaş da davacı oldu. 

Antalya'nın batı ilçelerinde yapılması planlanan 4 şeritli otoyol projesi, Mersin-Muğla arasındaki otoyol ağının bir parçası olarak görülüyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Finike-Demre-Kaş-Kalkan Otoyol Projesi olarak 2021 yılında ÇED süreci başlatılan bölünmüş yol projesine 17 Ocak 2025 tarihinde 'ÇED Olumlu' kararı verdi.

Bölge halkı mevcut yolun iyileştirilmesini istiyor

Bölge halkı, projeyle ilgili yapılan ÇED toplantıları ve Ankara'da Bakanlıkta yapılan İDK toplantılarında büyük tahribata neden olacağı belirtilen bölünmüş yol projesi ısrarından vazgeçilerek mevcutta kullanılan 3 şeritli karayolunun iyileştirilmesini talep etti. Ancak ÇED raporuna da kısmen yansıyan yerel halkın talepleri göz ardı edilirken, korunan alanların içinden geçecek projede ısrar edilmesi tepkiyle karşılandı. Kaş Çukurbağ Mahallesi'nde 8 Şubat'ta bir araya gelen yöre halkı, eylem ve basın açıklaması yaparak karara tepki gösterdi. Eylemde, büyük tahribat ve kamu kaynağına mal olacak duble yol yerine deniz ulaşımının özendirilmesine yönelik pankartlar dikkat çekti.

Finike-Demre arasındaki kısmı projeden çıkarıldı

Otoyol projesinin Finike-Demre arasındaki kesimi Finike halkının tepkisi ve talepleri sonucu projeden çıkarıldı. Yöre halkı, Finike-Demre arasındaki bol virajlı yolun ulaşım konusunda asıl zorluk çıkaran kesim olduğunu belirterek, mevcut yol da korunarak bu bölgenin tünelle geçilmesini talep ediyordu. Demre-Kalkan arasındaki kesimde ise mevcut yolun iyileştirilmesinin yeterli olacağı savunuluyor.

Dernekler, meslek odaları ve 127 yurttaş dava açtı

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın projeyle ilgili verdiği ÇED olumlu kararının iptali için Antalya İdare Mahkemesi'nde dava açıldı. Kaş Kültür ve Çevre Derneği, Mimarlar Odası Antalya Şubesi, Peyzaj Mimarları Odası, Doğa Derneği ve Finike TORAÇDER'in yanı sıra 127 yurttaş da ÇED kararına karşı davacı oldu.

“Tanrılar yol istedi, tüm coğrafyayı kurban edecekler”

Davacıların Avukatı Tuncay Koç, proje dosyasındaki belirsizliklere rağmen karar vericilerin otoyolun yapımında ısrarcı olmasına "Tanrılar yol istedi" sözleriyle dikkati çekerken, "Finike hattının rapordan çıkarılmasına, Demre Belediyesi'nin olumsuz görüş vermesine, 658 sayılı ilke kararına göre 1. derece arkeolojik sit alanlarından yol geçirilemeyecek olmasına rağmen karar vericiler bu yolun yapılmasını istedi. Finike-Kalkan arasındaki tüm coğrafyayı kurban edecekler" dedi.

Yol uğruna 66 bin ağaç kesilecek

Açılan davanın ardından Kaş Çevre ve Kültür Derneği'nin yaptığı açıklamada ise duble yol projesi için 7 bin hektar orman arazisinin karayollarına tahsis edileceği belirtilerek 66.073 ağacın kesileceğine dikkat çekildi. Proje güzergâhında yaklaşık 1600 dönüm tarım arazisi ve zeytinliğin kamulaştırılacağı belirtilen açıklamada, Demre'de örtü altı tarımın da zarar göreceğine dikkat çekilerek şöyle denildi:

Duble yol toplam 20 korunan alandan geçecek

"Yolun geçeceği hatta 22'si endemik 454 bitki cinsi projeden zarar görecektir. Bölgede topoğrafya ikiye bölünecek ve yaban hayatının alanı daralacaktır. 11 Arkeolojik sit, 9 koruma alanına doğrudan ya da dolaylı olarak zarar verecektir. Bu sitler arasındaki Kaputaş doğal sit alanı ve Myra arkeolojik sit alanı, 1. derece sit statüsünde bulunmaktadır. Yol yapımı için yarma çalışmalarında 19 milyon m3 hafriyat ortaya çıkacak bu hafriyatın inşa fazlası 8 milyon m3'ü üç ilçeye dökülecektir. Üç ilçede de bu büyüklükte döküm alanı bulunmamaktadır. Yol yapım çalışmaları sırasında tozlanma, patlatma ile bölge florası ile yeraltı suları zarar görecektir.

Açıklanan maliyet 250 milyon dolar

Yolun maliyeti 2021 yılı verisine göre 2 milyar 165 milyon TL'dir. (o zamanki kura göre 250 milyon dolar) Asıl maliyeti oluşturacak 11 viyadük/köprü, 6 tünel ve kamulaştırılacak tarım arazilerinin bütçesi bu maliyete dahil değildir. Yani gerçek maliyet ÇED raporunda belli değildir. Sadece açıklanan maliyet Demre ve Kaş nüfusuna bölünse ve dağıtılsa, kişi başına 2770 dolar düşmektedir. (Tünel viyadük maliyetleri hariç) Bu miktar halka eşit şekilde dağıtılsa, ekolojiye ormana, SİT alanlarına, yeraltı sularına zarar verilmeden bölgenin kalkınması sağlanır.

“Gerçek amaç servet aktarımı sağlamak”

Görünüşte yol projesi olan projenin gerçek amacı servet aktarımı sağlamak ve ilerde Demre-Kaş-Kalkan arasında doğal güzellikleri ve deniz gören yamaçları hızla imara ve ranta açmaktır. Gerçek davacıların on binleri bulduğu bu davayı bölge halkıyla beraber yürüteceğimizi, adil bir yargılanma için davayı kamuoyunun takibinin şart olduğunu bilgilerinize sunarız."